vmshotel
15-06-2012, 01:36 PM
http://www.youtube.com/watch?v=huWju0Ntn5g&feature=player_embedded
Chapman Stick là loại nhạc cụ điện tử do guitarist Emmett Chapman phát minh vào đầu thập niên 70 của thế kỷ trước. Loại đàn này thuộc họ guitar, có số lượng dây tùy theo kiểu (8, 10 đến 12 dây) và được chỉnh giọng riêng lẻ. Nhìn bàn phím, Chapman Stick trông giống đàn guitar điện, nhưng dài hơn và rộng hơn guitar điện. Nó có khả năng ghi âm, chơi bè bass, giai điệu, hợp âm hoặc những nốt hoa mỹ và có thể cover một số kiểu nhạc ngay lập tức. Ngoài cách chơi guitar và bass người ta có thể sử dụng kiểu chơi đàn piano và nhạc cụ gõ trên Chapman Stick.
Năm 1969, do muốn thực hiện phương pháp "tapping" (1) có tên gọi là "Free Hands" (2), nghệ sĩ nhạc jazz Emmett Chapman quyết định thiết kế và phát triển một nhạc cụ mới để sử dụng kỹ thuật này một cách hoàn hảo. Năm đó Chapman đang chơi loại guitar 9 dây, ông đã mất khoảng 5 năm để thiết kế và phát triển Chapman Stick rồi quyết định sản xuất và kinh doanh nhạc cụ này. Năm 1974 Chapman tung ra thị trường kiểu Stick đầu tiên, quảng bá chúng trên game show What's My Line?. Một trong những người đầu tiên giới thiệu Chapman Stick đến với công chúng là tay bass Alphonso Johnson, thành viên của ban nhạc jazz-rock Weather Report trước đây.
Chế tạo
Chapman Stick được chế tạo từ nhiều loại vật liệu khác nhau. Trước hết là những loại gỗ cứng, song cũng có khi là gỗ mun và những loại gỗ ngoại nhập trong những năm đầu 1980. Kế tiếp là chất tổng hợp polycarbonate sản xuất trong qui trình ép khuôn bằng nhiệt từ những năm đầu 1990. Ngày nay, chúng được làm từ gỗ cứng (bao gồm padauk, hồng đào Ấn Độ, tarara, gỗ thích, gỗ nâu đen châu Phi và gỗ gụ), kết hợp với những vật liệu khác như tre, sợi carbon và những chất tổng hợp kỹ thuật cao.
Stick có thiết kế bàn phím rất phẳng so với guitar (hơi cong vòm). Kết hợp với cần đàn dài, nó có những ngăn phím hơi nhô cao một tí, bộ máy dây rất thấp. Stick còn có những pickup rất nhạy, thuận tiện để chơi kỹ thuật vỗ hoặc gõ. Loại Roland GK với 3 pickup sẵn sàng sử dụng cho phần bass hay treble của nhạc cụ cho phép nó “chạy” một hoặc hai guitar synthesizer, thí dụ như Roland GR-20 hay Axon AX-100, ngoài ra nó còn vận hành những nhạc cụ MIDI khác hoặc những bộ sắp xếp dãy (sequencer) nối với guitar synthesizer.
Chỉnh dây
Đối với loại Stick 10 dây, người ta thường chỉnh như sau: chỉnh 5 dây bass hướng lên những quãng năm, cho dây thấp nhất nằm ở giữa bàn phím; chỉnh 5 dây giai điệu hướng lên những quãng bốn, và một lần nữa cũng cho dây thấp nhất nằm ở giữa bàn phím. Tùy theo thể loại nhạc, người ta có thể chỉnh dây khác nhau. Một người đang chơi nhạc cụ lead (hướng dẫn ban nhạc) sẽ chọn cách chỉnh âm thanh cao hơn hết, kể cả nguồn dây bass lẫn giai điệu. Một người chuyên đệm hợp âm sẽ chọn phần bass và giai điệu liên quan mật thiết hơn, nghĩa là chỉnh nốt thấp hơn (gọi là cách chỉnh “Matched Reciprocal”).
Cách chơi
Chapman Stick được giữ bằng một cái móc ở bụng và dây đeo vai. Họ móc nhạc cụ vào bụng, đưa phần đầu dàn về phía tay trái. Sau đó đặt vào vị trí chiều đứng nghiêng xấp xỉ 30 đến 40 độ. Điều này cho phép hai tay của người chơi thoải mái di chuyển trên bàn phím.
http://www.youtube.com/watch?v=L7UgxiEIcgQ&feature=related
Leo Gosselin chơi bài Take Five (nhịp 5/4)
Chapman Stick thường được chơi bằng cách vỗ hoặc gõ vào dây đàn hơn là gảy chúng giống như guitar điện. Thay vì một tay bấm phím, tay khác gảy dây, người ta có thể dùng cả hai bàn tay để tạo ra những nốt nhạc. So với những nhạc cụ dây, nếu tapping trên những ngăn phím cụ thể nào đó, sẽ giúp Chapman Stick phát ra nhiều nốt hơn ngay lập tức, và cũng chính vì thế khiến nó giống nhạc cụ bàn phím hơn là những nhạc cụ dây khác. Người chơi gõ những đầu ngón tay vào dây đàn cùng một cách giống như cách gõ vào phím piano. Họ có thể chơi cả những nốt bass và giai điệu chung với nhau bằng hai bàn tay, dùng một ngón của bàn tay gõ vào dây để tạo ra nốt nhạc. Cách đặc trưng nhất là bàn tay này chơi giai điệu trên những dây treble, bàn tay còn lại chơi nhịp trên những dây bass.
Kiểu đàn
Hiện nay có 7 kiểu Chapman Stick khác nhau. Hình dáng và số lượng dây của vài kiểu dưới đây có thể thay đổi, tùy theo cách chỉnh của người sử dụng:
- Stick (10 dây: 5 dây giai điệu + 5 dây bass)
- Grand Stick (12 dây: 6 dây giai điệu + 6 dây bass)
- Stick Bass (SB8) (8 dây: 4 dây giai điệu + 4 dây bass hoặc chỉnh dây hoàn toàn giống như bass guitar).
324
- NS/Stick: do Chapman và Ned Steinberger đồng sáng chế. Kiểu này có 8 dây: bố trí cho việc gảy, đánh chập (strumming) hoặc tapping; chiều dài dây thang âm (scale length) khoảng 86,36cm.
326
NS/Stick của hãng Ash
- Stick XG: một biến thể về cấu trúc của Stick truyền thống, chế tạo từ than chì và sợi carbon. Loại dưới đây có 8 hoặc 10 dây.
325
Stick XG
- Alto Stick (10 dây: 5 dây giai điệu + 5 dây đệm, chiều dài dây thang âm ngắn hơn guitar).
327
Alto Stick
- Stick Guitar (12 dây: gồm có 2nhóm, mỗi nhóm 6 dây, chiều dài dây thang âm ngắn hơn guitar).
328
Stick Guitar
Hiện nay, Stick, Grand Stick và Stick Bass có dây thang âm dài 91,44cm, song những kiểu cũ hơn có dây thang âm chỉ dài khoảng 86,36cm.
- Acoustick: phiên bản acoustic của Chapman Stick chế tạo cho nhạc sĩ Bob Culbertson, người chơi nhạc jazz, blues và nhạc cổ điển, đồng thời cũng là người sáng tác ca khúc.
329
Acoustick
- 10-string Grand Stick:
330
10-string Grand Stick (kiểu chơi tay trái)
331
10-string Grand Stick (kiểu chơi tay phải)
- Chapman Grand Stick 12 dây (tay trái):
332
- Chapman Stick 8 dây bass (tay trái):
333
- Stick XBL: loại Stick đầu tiên do hãng BassLab sản xuất, gắn một miếng “lỗ” hoà âm hỗn hợp. Hiện nay, còn rất ít kiểu này tồn tại:
334
Stick XBL
http://www.youtube.com/watch?v=hh-CqX4Oa1A&feature=player_embedded#!
Những phong cách chơi stick
Vương Trung Hiếu giới thiệu
------------------------------------------------------------------------------------------------
(1) Tapping: là kỹ thuật chơi guitar, dùng ngón tay bấm vào dây đàn rồi tạo sự chuyển động dây bằng cách tiếp tục ấn dây vào bàn phím. Cách này ngược lại so với kỹ thuật chuẩn là bấm dây bằng bàn tay này, gảy dây bằng bàn tay kia.
(2) Free Hands: là tên phương pháp tapping bằng cả hai bàn tay của Emmett Chapman, sử dụng trên đàn Chapman Stick và trên một số những nhạc cụ theo kiểu Stick khác. Những bài học về kỹ thuật này lần đầu được xuất bản trong quyển “FreeHands: A New Discipline of Fingers on Strings” của Emmett Chapman, phát hành năm 1976.
335
Emmett Chapman thể hiện phương pháp “Free Hands” vào năm 1969. Để chơi kỹ thuật này, người diễn bố trí những ngón của bàn tay phải song song với các ngăn phím tương ứng, bàn tay trái cũng định hướng như thế (bàn tay trái nằm ở phần trên cần đàn, tay phải ở dưới).
Chapman Stick là loại nhạc cụ điện tử do guitarist Emmett Chapman phát minh vào đầu thập niên 70 của thế kỷ trước. Loại đàn này thuộc họ guitar, có số lượng dây tùy theo kiểu (8, 10 đến 12 dây) và được chỉnh giọng riêng lẻ. Nhìn bàn phím, Chapman Stick trông giống đàn guitar điện, nhưng dài hơn và rộng hơn guitar điện. Nó có khả năng ghi âm, chơi bè bass, giai điệu, hợp âm hoặc những nốt hoa mỹ và có thể cover một số kiểu nhạc ngay lập tức. Ngoài cách chơi guitar và bass người ta có thể sử dụng kiểu chơi đàn piano và nhạc cụ gõ trên Chapman Stick.
Năm 1969, do muốn thực hiện phương pháp "tapping" (1) có tên gọi là "Free Hands" (2), nghệ sĩ nhạc jazz Emmett Chapman quyết định thiết kế và phát triển một nhạc cụ mới để sử dụng kỹ thuật này một cách hoàn hảo. Năm đó Chapman đang chơi loại guitar 9 dây, ông đã mất khoảng 5 năm để thiết kế và phát triển Chapman Stick rồi quyết định sản xuất và kinh doanh nhạc cụ này. Năm 1974 Chapman tung ra thị trường kiểu Stick đầu tiên, quảng bá chúng trên game show What's My Line?. Một trong những người đầu tiên giới thiệu Chapman Stick đến với công chúng là tay bass Alphonso Johnson, thành viên của ban nhạc jazz-rock Weather Report trước đây.
Chế tạo
Chapman Stick được chế tạo từ nhiều loại vật liệu khác nhau. Trước hết là những loại gỗ cứng, song cũng có khi là gỗ mun và những loại gỗ ngoại nhập trong những năm đầu 1980. Kế tiếp là chất tổng hợp polycarbonate sản xuất trong qui trình ép khuôn bằng nhiệt từ những năm đầu 1990. Ngày nay, chúng được làm từ gỗ cứng (bao gồm padauk, hồng đào Ấn Độ, tarara, gỗ thích, gỗ nâu đen châu Phi và gỗ gụ), kết hợp với những vật liệu khác như tre, sợi carbon và những chất tổng hợp kỹ thuật cao.
Stick có thiết kế bàn phím rất phẳng so với guitar (hơi cong vòm). Kết hợp với cần đàn dài, nó có những ngăn phím hơi nhô cao một tí, bộ máy dây rất thấp. Stick còn có những pickup rất nhạy, thuận tiện để chơi kỹ thuật vỗ hoặc gõ. Loại Roland GK với 3 pickup sẵn sàng sử dụng cho phần bass hay treble của nhạc cụ cho phép nó “chạy” một hoặc hai guitar synthesizer, thí dụ như Roland GR-20 hay Axon AX-100, ngoài ra nó còn vận hành những nhạc cụ MIDI khác hoặc những bộ sắp xếp dãy (sequencer) nối với guitar synthesizer.
Chỉnh dây
Đối với loại Stick 10 dây, người ta thường chỉnh như sau: chỉnh 5 dây bass hướng lên những quãng năm, cho dây thấp nhất nằm ở giữa bàn phím; chỉnh 5 dây giai điệu hướng lên những quãng bốn, và một lần nữa cũng cho dây thấp nhất nằm ở giữa bàn phím. Tùy theo thể loại nhạc, người ta có thể chỉnh dây khác nhau. Một người đang chơi nhạc cụ lead (hướng dẫn ban nhạc) sẽ chọn cách chỉnh âm thanh cao hơn hết, kể cả nguồn dây bass lẫn giai điệu. Một người chuyên đệm hợp âm sẽ chọn phần bass và giai điệu liên quan mật thiết hơn, nghĩa là chỉnh nốt thấp hơn (gọi là cách chỉnh “Matched Reciprocal”).
Cách chơi
Chapman Stick được giữ bằng một cái móc ở bụng và dây đeo vai. Họ móc nhạc cụ vào bụng, đưa phần đầu dàn về phía tay trái. Sau đó đặt vào vị trí chiều đứng nghiêng xấp xỉ 30 đến 40 độ. Điều này cho phép hai tay của người chơi thoải mái di chuyển trên bàn phím.
http://www.youtube.com/watch?v=L7UgxiEIcgQ&feature=related
Leo Gosselin chơi bài Take Five (nhịp 5/4)
Chapman Stick thường được chơi bằng cách vỗ hoặc gõ vào dây đàn hơn là gảy chúng giống như guitar điện. Thay vì một tay bấm phím, tay khác gảy dây, người ta có thể dùng cả hai bàn tay để tạo ra những nốt nhạc. So với những nhạc cụ dây, nếu tapping trên những ngăn phím cụ thể nào đó, sẽ giúp Chapman Stick phát ra nhiều nốt hơn ngay lập tức, và cũng chính vì thế khiến nó giống nhạc cụ bàn phím hơn là những nhạc cụ dây khác. Người chơi gõ những đầu ngón tay vào dây đàn cùng một cách giống như cách gõ vào phím piano. Họ có thể chơi cả những nốt bass và giai điệu chung với nhau bằng hai bàn tay, dùng một ngón của bàn tay gõ vào dây để tạo ra nốt nhạc. Cách đặc trưng nhất là bàn tay này chơi giai điệu trên những dây treble, bàn tay còn lại chơi nhịp trên những dây bass.
Kiểu đàn
Hiện nay có 7 kiểu Chapman Stick khác nhau. Hình dáng và số lượng dây của vài kiểu dưới đây có thể thay đổi, tùy theo cách chỉnh của người sử dụng:
- Stick (10 dây: 5 dây giai điệu + 5 dây bass)
- Grand Stick (12 dây: 6 dây giai điệu + 6 dây bass)
- Stick Bass (SB8) (8 dây: 4 dây giai điệu + 4 dây bass hoặc chỉnh dây hoàn toàn giống như bass guitar).
324
- NS/Stick: do Chapman và Ned Steinberger đồng sáng chế. Kiểu này có 8 dây: bố trí cho việc gảy, đánh chập (strumming) hoặc tapping; chiều dài dây thang âm (scale length) khoảng 86,36cm.
326
NS/Stick của hãng Ash
- Stick XG: một biến thể về cấu trúc của Stick truyền thống, chế tạo từ than chì và sợi carbon. Loại dưới đây có 8 hoặc 10 dây.
325
Stick XG
- Alto Stick (10 dây: 5 dây giai điệu + 5 dây đệm, chiều dài dây thang âm ngắn hơn guitar).
327
Alto Stick
- Stick Guitar (12 dây: gồm có 2nhóm, mỗi nhóm 6 dây, chiều dài dây thang âm ngắn hơn guitar).
328
Stick Guitar
Hiện nay, Stick, Grand Stick và Stick Bass có dây thang âm dài 91,44cm, song những kiểu cũ hơn có dây thang âm chỉ dài khoảng 86,36cm.
- Acoustick: phiên bản acoustic của Chapman Stick chế tạo cho nhạc sĩ Bob Culbertson, người chơi nhạc jazz, blues và nhạc cổ điển, đồng thời cũng là người sáng tác ca khúc.
329
Acoustick
- 10-string Grand Stick:
330
10-string Grand Stick (kiểu chơi tay trái)
331
10-string Grand Stick (kiểu chơi tay phải)
- Chapman Grand Stick 12 dây (tay trái):
332
- Chapman Stick 8 dây bass (tay trái):
333
- Stick XBL: loại Stick đầu tiên do hãng BassLab sản xuất, gắn một miếng “lỗ” hoà âm hỗn hợp. Hiện nay, còn rất ít kiểu này tồn tại:
334
Stick XBL
http://www.youtube.com/watch?v=hh-CqX4Oa1A&feature=player_embedded#!
Những phong cách chơi stick
Vương Trung Hiếu giới thiệu
------------------------------------------------------------------------------------------------
(1) Tapping: là kỹ thuật chơi guitar, dùng ngón tay bấm vào dây đàn rồi tạo sự chuyển động dây bằng cách tiếp tục ấn dây vào bàn phím. Cách này ngược lại so với kỹ thuật chuẩn là bấm dây bằng bàn tay này, gảy dây bằng bàn tay kia.
(2) Free Hands: là tên phương pháp tapping bằng cả hai bàn tay của Emmett Chapman, sử dụng trên đàn Chapman Stick và trên một số những nhạc cụ theo kiểu Stick khác. Những bài học về kỹ thuật này lần đầu được xuất bản trong quyển “FreeHands: A New Discipline of Fingers on Strings” của Emmett Chapman, phát hành năm 1976.
335
Emmett Chapman thể hiện phương pháp “Free Hands” vào năm 1969. Để chơi kỹ thuật này, người diễn bố trí những ngón của bàn tay phải song song với các ngăn phím tương ứng, bàn tay trái cũng định hướng như thế (bàn tay trái nằm ở phần trên cần đàn, tay phải ở dưới).