(VnMedia) - Sau vài ngày lên Thái Nguyên thăm nghệ sỹ nhiếp ảnh Chu Thi, những câu chuyện của tôi và ông còn chưa kịp viết thành bài báo thì được tin, ông đã qua đời, hưởng dương 73 tuổi.
Chiều cuối tuần của những ngày cuối tháng Tư, trời trở lạnh kèm theo những hạt mưa bay lất phất. Nghe tin Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Thi phải đi cấp cứu sau khi ra mắt triển lãm ảnh cá nhân của mình với tên gọi: “Còn mãi với thời gian”, tôi vội vàng vượt hơn 80 km lên “Thủ Đô gió ngàn” để gặp ông.
Chỉ có 80km thôi, vậy mà sao đi mãi vẫn không đến nhưng rồi lòng tôi tự nhủ có lẽ ông sẽ không sao đâu, bởi cả cuộc đời ông đã gắn bó với từng dặm đường khắp Việt Bắc và Tây Bắc để sáng tác thì làm sao mà không thể chống chọi được chứ. Thế rồi tôi cũng gặp được người nghệ sĩ già ấy, ông đang sống trong một căn nhà nằm trên đỉnh dốc của một con ngõ nhỏ giữa trung tâm Thành phố Thái Nguyên.
Ông đang nằm đó, giữa những thứ máy móc bổ trợ như máy đo nhịp tim, máy thở khí Oxy…Thân hình khẳng khiu, nhỏ bé và chỉ còn nặng có hơn 30kg vì sức tàn phá của căn bệnh ung thư dạ dày và u trong gan. Ấy vậy mà khi nhắc đến chụp ảnh, đi sáng tác hay nói về nghề là mắt ông lại sáng lên long lanh đầy háo hức. Thế mới biết, niềm đam mê chụp ảnh trong ông lớn đến mức nào.
Hơn 50 năm cầm máy và gia tài ảnh Bác
Sinh năm 1937 trong một gia đình có truyền thống nhiếp ảnh, ông kế tục nghề ảnh từ cha năm 20 tuổi, vóc dáng mảnh khảnh nhưng ông đã xông pha khắp Việt Bắc trong những năm chiến tranh cùng với những điệu hát Then, Si lượn của bà con dân tộc Tày, Nùng. Kỷ niệm mà ông nhớ nhất là tháng 12/1959, cả đoàn công tác cải trang thành người dân tộc, phải vượt qua Nho Quế (Hà Giang) sang Tùng Cảng (Trung Quốc) lánh nạn, vì bị bọn phỉ bao vây. Chu Thi là người trẻ nhất, lại biết bơi, phải dìu từng người qua sông dưới làn nước lạnh cắt da cắt thịt trong đêm khủng khiếp ấy.
Bác Hồ và anh em Nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA Chu Thi đứng ngoài cùng bên trái)
Điều tự hào nhất trong cuộc đời cầm máy của ông là được đi theo Bác Hồ trong hai lần Người lên thăm Bắc Thái. Chính năng lực và lòng yêu nghề đã khiến ông nổi lên như một tay máy đầu đàn của chiến khu, được khu uỷ cùng khu Tự Trị Việt Bắc cử đi học lớp đạo diễn đầu tiên khóa chống Mỹ cứu nước 1967 - 1970. Học xong, trở lại Thái Nguyên, ĐD Chu Thi phụ trách tổ làm phim của khu Tự Trị, cùng với các ĐD Nông Ích Đạt, Lô Cường làm phim tài liệu nhựa Việt Bắc với Bác Hồ, tác phẩm điện ảnh gây tiếng vang thời chiến tranh chống Mỹ.
Cũng chính trong những năm tháng đáng nhớ đó đã để lại cho ông một khối tài sản quý giá hơn bất cứ thứ gì ông sở hữu, đó là những bức ảnh chụp Bác Hồ. Trong rất nhiều những bức ảnh ông đã chụp Bác Hồ, giá trị nhất là 5 bức ảnh đen trắng chụp Bác Hồ hai lần đến Thái Nguyên có tên: Bác cùng Thượng tướng Chu Văn Tấn thăm khu Gang thép Thái Nguyên (1/1/1960), Bác trở lại đây (1/1/1964). Bác Hồ với các phóng viên ảnh, phóng viên quay phim Việt Bắc, với các công nhân khu gang thép, cán bộ khu tự trị Việt Bắc (13/3/1960). Bác Hồ với các thiếu niên diễn viên xiếc Đoàn văn công khu Tự Trị (31/12/1963).
Hơn 50 năm cầm máy, trải qua biết bao gian khó, ông bị cuốn vào công việc lao động, sáng tác, giảng dạy, vì việc chung đến mức quên làm một cuộc “trình làng” của riêng mình, dù vẫn đều đặn tham gia các triển lãm nhóm, tỉnh, khu vực và toàn quốc. Thế rồi mãi đến khi cơn trọng bệnh ập đến, ông mới chịu làm cho mình một triển lãm nhỏ với tên gọi: “Còn mãi với thời gian” vào đầu năm 2010.
Triển lãm đầu tiên cũng là cuối cùng
Còn mãi với thời gian gồm 76 tác phẩm, kích thước 30 x 45, 50 x 60cm, với 10 ảnh đen trắng, 66 ảnh màu. Đây là những bức ảnh tâm đắc của ông trong gia tài nghệ thuật của mình, trong đó có 5 bức ảnh giá trị nhất về Bác Hồ mà ông đã chụp.
Những bức ảnh về Bác Hồ mà NSNA Chu Thi đã chụp
Để thực hiện được triển lãm này, tháng 12/2009, dù đau đớn vì ung thư dạ dày, u gan, cơ thể chỉ còn hơn 30 kg, ông vẫn bảo các con đưa về Thái Nguyên, ngồi xe lăn đến Đại hội VII của VAPA (Hội nghệ sỹ nhiếp ảnh Việt Nam), Đại hội cuối cùng mà ông được dự và gặp đồng nghiệp xa gần. Trước Tết Canh Dần , ông cũng ngồi xe lăn bay vào BV Chợ Rẫy (TP.HCM) để mổ, cả gia đình nỗ lực và hy vọng kéo dài sự sống cho ông, để ông đủ thời gian đạt được ước nguyện: Triển lãm cuối cùng.
Để giúp ông thực hiện ước nguyện cuối cùng của mình, vợ ông và con cháu lao vào chuẩn bị công tác tổ chức, anh em đồng nghiệp nhiệt tình ủng hộ, quyết tâm giúp ông có triển lãm này, để ông có thể hưởng cảm giác hạnh phúc của người cầm máy. Ông không còn đủ sức để mở gia tài 52 năm cầm máy của mình mà chỉ chọn ảnh tiêu biểu. Chi hội nhiếp ảnh của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam (VAPA) tại Thái Nguyên do NS Vũ Kim Khoa làm chi hội trưởng đã giúp ông lựa chọn, phóng ảnh, lồng khung. Cũng chỉ kịp chọn được tác phẩm của những năm sáng tác gần đây và mảng ảnh lịch sử mà ông là chứng nhân: ảnh chụp Bác Hồ.
Cuối cùng, cái ước nguyện ấy của ông cũng được thực hiện, ngày 6/4/2010 triển lãm của ông với tên gọi: “Còn mãi với thời gian” đã được tổ chức tại Bảo tàng Văn hóa các Dân tộc Việt Nam (TP. Thái Nguyên) trong niềm vui, sự hân hoan của ông, của gia đình và của bạn bè đồng nghiệp.
Khi tôi viết những dòng cuối cùng của bài ký sự này thì cũng là lúc nghe được tin Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Thi vừa qua đời. Ngỡ ngàng, tiếc nuối và xót xa là cảm giác đầu tiên ập tới trong tôi. Xin kính cẩn tiễn đưa ông về miền hư vô, người nghệ sĩ với những bức ảnh “còn mãi với thời gian”.
Vĩnh biệt NS Chu Thi - người chụp ảnh Bác Hồ
Dạng hẹp
