Nguyen Le: Một hiện tường dị thường của âm nhạc
"Since "Tales From Viêt-Nam" at the latest, the name Nguyên Lê belongs to the fixed stars of the modern guitar heaven. Since being startled last year however by that album’s sensational symbiosis of American Jazz, European Rock and Asian Folklore, the public and critics alike are preoccupied with one collective question: what follows thereafter? A full orchestral work maybe, an opera, or maybe even the complete estrangement from the usual genre in favour of rediscovered roots?"
Nguyen le là ai mà những nhà xuất bản, những nhà phê bình phải bận tâm như thế. Là ai thì với người yêu nhạc cũng chẳng cần! bởi vì nhạc của anh đã thật sự khác biệt với rất nhiều tay jazz khác....sự khác biệt chứ không dị biệt. Lướt qua cover của các albums các bạn hẵn đã thấy rất nhiều tên tuổi cùng đứng chung với Nguyen le!...mặc cho cái gốc Viêt cả cha lẫn mẹ của anh! ...anh là một Guitar Parisian chính cống.
Jazz của Nguyen le như một cuộc dạo chơi vào nơi huyền diệu...có lúc bí ẩn như sương...có lúc rất gần như một tiếng rao đêm ...nghĩa là có lúc bạn cảm thấy chơi vơi cảm xúc celltic hay một "ga lion đèn vàng" lại có khi " ố mấy bông mà nên bông" ...chắc là lạ lắm!
Lê, là cách gọi của bạn bè anh, những người ngoại quốc gốc Maroc hoặc Algérie sống gần căn hộ của anh ở khu Barbes. Tên đầy đủ của anh là Lê Thành Nguyên, sinh ngày 1/4/1959 tại Paris, con trai nhà sử học Lê Thành Khôi. Ông Khôi vốn người Hà Nội sang Pháp du học rồi lưu trú tại đó. Lê được nghe những bài ru và dân ca Việt từ bà mẹ, cũng một trí thức Hà Thành. Chơi trống năm 15 tuổi rồi chuyển sang guitar hai năm sau, Lê tự nhận là “được khải thị bởi guitar”. Có lần, anh nói với nhà báo Mitchell Feldman (tạp chí Down Beat), “Thời niên thiếu, như mọi người đồng lứa, tôi mê Deep Purple rồi chuyển sang King Crimson và Genesis.
Bạn có thể bị cuốn vào fusion của Return to Forever, Chick Corea và Mahavishnu Orchestra.” Lê tự học jazz qua những cuốn “Real book” và chịu ảnh hưởng lớn từ John Scofield, Wes Montgomery, Django Reinhardt, Jimi Hendrix và Steve Vai. Tốt nghiệp ngành Nghệ thuật Thị giác và Triết bằng luận văn về chủ nghĩa dị lãm (exoticism), anh chuyển hẳn sang âm nhạc, lập nhóm Ultramarine để ra đĩa Dê, được báo Libération chọn là đĩa World Music hay nhất năm 1989 tại Pháp.
Cộng tác với rất nhiều dạng nghệ sĩ: funk (Jim Cuomo), jazz đương đại (Yves Robert, Marc Ducret), ca sĩ (Claude Nougaro, Ray Charles), nhạc thể nghiệm đương đại (Marius Constant, Mauricio Kagel), nghệ sĩ Algérie (Safy Boutella), nghệ sĩ Ấn độ (Kakoli) và Việt (học đàn bầu với thầy Trương Tăng), Lê đã phát triển một kỹ thuật guitar đặc trưng, pha trộn rock/funk/jazz và các màu sắc cổ truyền Tunisie, Algérie, Maroc, Ấn Độ và Việt Nam. Có nhà bình luận đã thốt lên khi xem anh diễn ở liên hoan jazz Berlin, “Hắn chơi guitar chẳng giống ai!” Và cũng chẳng thể xếp loại anh vào bất kỳ dòng nhạc nào, hay nói cách khác, anh khai sinh ra một phong cách guitar của chính anh. Nghệ sĩ piano Art Lande nhận xét về anh, “Đó là gương mặt quan trọng, nếu không nói là trung tâm, của world music hiện đại. Cách diễn đạt bằng âm nhạc của anh phong phú đến mức có cảm tưởng chỉ cần nghe thấy bất kỳ thanh âm nào, anh cũng đặt ngay vào tác phẩm được, một cách hoàn mỹ.”
Tháng 9/1987, Lê được mời tham gia Dàn nhạc jazz quốc gia Pháp dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Antoine Hervé. Ở đó, anh có dịp làm việc với những nghệ sĩ thượng thặng như Didier Lockwood, Randy Brecker, Dee Dee Bridgewater, Gil Evans và Quincy Jones. Anh cũng đầu tư sâu về kỹ nghệ nhạc máy tính và kỹ xảo đặc biệt: hai tác phẩm “Processor” và “Lunik II” của anh được dàn nhạc quốc gia trình tấu vào hai năm 1987, 1989. Lê được hưởng vinh dự đầu tiên khi thay thế Al DiMeola trong dự án flamenco/jazz của Vince Mendoza mang tên Jazzpana.
Tháng 5/1990, Lê ra đĩa đầu tay ở cương vị trưởng nhóm, Miracles. Zanzibar ra đời hai năm sau, xác lập cho anh một thành phần biên chế tam tấu mà sau đó anh xem là tối ưu cho việc thể hiện âm nhạc. Cộng tác đồng thời rất nhiều dự án thu âm và biểu diễn lớn tại Đức và Pháp, Lê vẫn dành thời gian đầu tư cho “dự án chính” Tales From Viêt-Nam, chọn biên chế dàn nhạc 8 người cả jazz lẫn cổ truyền. Đĩa được phát hành bởi hãng Đức chuyên về World jazz là ACT, và ngay lập tức được bầu chọn xuất sắc bởi các tạp chí âm nhạc quan trọng tại Đức, Pháp và Thụy Sĩ.
Mô hình tam tấu vẫn cuốn hút Lê, như đã nói, và muốn tìm hiểu vai trò của anh trong trio ra sao, xin mời bạn nghe đĩa Three Trios (1/1997) - ở đó anh chơi lần lượt trong ba nhóm tam tấu khác nhau. Sau đó, anh đầu tư vào nhạc Algérie với đĩa Maghreb and Friends, có sự tham gia của tên tuổi gạo cội Cheb Mami và các nghệ sĩ Việt Nam Hạo Nhiên và Hương Thanh.
Bakida (2000) là một đĩa xuất sắc của Lê. Mười nhạc phẩm không bị đóng khung trong truyền thống Việt hoặc Bắc Phi, mà trải rộng thành một “phổ” mênh mông với những màu, những âm, những độ sáng tối mê hoặc. Nó kể lại những ấn tượng về nhân sinh, về cảnh vật và con người suốt từ Địa Trung Hải đến biển Nam Trung Hoa, từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Na Uy, từ Mỹ đến Tây Ban Nha. Lê nói, “Màu và mùi, giọng nói và âm thanh, tất cả làm nên một dòng chảy nhất quán trôi từ Đông sang Tây, từ Bắc chí Nam.” Tham gia đĩa có các nghệ sĩ trứ danh như Paulo Fresu (trumpet), Jon Balke (piano) và cả Illya Amar, con trai riêng của vợ Lê (cô Dominique Borker).
Đối với jazz, Lê có thái độ thật rõ ràng, sòng phẳng: “Tôi nghiên cứu và làm nhạc jazz, song vì jazz không phải là ‘tài sản’ của chúng tôi (người Pháp – chú thích của người viết) nên tôi không có nhiệm vụ bảo tồn. Có nghĩa là tôi có quyền dùng jazz để làm nên thứ của riêng tôi. Chúng ta nên biết cách vượt qua những ranh giới để làm ra thứ âm nhạc ‘chưa biết’, chưa từng có trên đời.”
Đọc một số tổng phổ dàn nhạc của những tác phẩm trong hai đĩa Bakida và Dragonfly, thấy nổi lên những nét chính sau:
1. Sử dụng nền synthpad với những âm sắc “trong suốt”, nhiều âm vang tương phản với nhạc cụ gõ khô đanh (Lê hay dùng trống tablas và các nhạc khí gõ Phi châu)
2. Hòa thanh hay ngả về thang âm frygian và tạo bởi guitar rải hoặc piano rải
3. Hay sử dụng kỹ thuật contrechant cho guitar/octave bass hoặc guitar/đàn bầu
4. Sử dụng nhiều nhịp phức (7/4, 5/4, 11/8…); có lẽ nhờ thế giai điệu dân ca Việt có vẻ tự nhiên như cách hát rubato trong thực tế
5. Chú ý khai thác âm luyến (slurs) của đàn bầu, bass không phím, guitar phím lõm
6. Không dành nhiều đất cho groove (ngẫu hứng jazz), ngược lại, tổ chức tổng phổ rất chặt
(tổng hợp từ nguồn 360)
Xin để nguyên Flac không chuyển thành MP3 sợ mất cái tinh của nhạc Jazz, cũng một phần quá ái mộ Nguyen le nên muốn cái hồn của anh còn lưu giữ y nguyên.
1. Nguyen Le - Bakida
Track List
Dding Dek - (with The Nguyen Le Trio/Kudsi Erguner/Illya Amar)
Madal - (with Chris Potter/The Nguyen Le Trio)
Encanto - (with The Nguyen Le Trio/Carles Benavent)
Bakida - (with The Nguyen Le Trio/Chris Potter)
Chinoir - (with Chris Potter/The Nguyen Le Trio)
Noche y Luz - (with The Nguyen Le Trio/Chris Potter)
Feel Feliz (Fons) - (with The Nguyen Le Trio/Chris Potter)
Heaven (Borker) - (with The Nguyen Le Trio/Carles Benavent)
Lu - (with The Nguyen Le Trio/Paolo Fresu/Karim Ziad/Hao Nhien Pham)
Romanichel - (with The Nguyen Le Trio/Jon Balke)
2. Nguyen Le - Homescape
Track List
Stranieri - (with Nguyen Le Duos)
Byzance - (with Nguyen Le Duos)
Muqqam - (with Nguyen Le Duos)
Mali Iwa - (with Nguyen Le Duos)
Zafaran - (with Nguyen Le Duos)
Domus de Janas - (with Nguyen Le Duos)
Kithara - (with Nguyen Le Duos)
Chelsea Bridge - (with Nguyen Le Duos)
Safina - (with Nguyen Le Duos)
Des Pres - (with Nguyen Le Duos)
Thang Long - (with Nguyen Le Duos)
Neon - (with Nguyen Le Duos)
Mangustao - (with Nguyen Le Duos)
Lacrima Christi - (with Nguyen Le Duos)
Beyti - (with Nguyen Le Duos)
3. Nguyen Le - Init
Track list
01- Trois pour Quatre
02- Ramayana
03- Fragments
04- East
05- Pile Plate
06- Brut de Batt
07- Evil Rose
08- Ami
09- An Irish Journey
10- Carbone
11- Trivial Theory
12- Three Little Words
13- Summertime
4. Nguyen Le - Maghreb & Friends
Tracks list
1 Ifrikyia
2 Constantine
3 Louanges
4 Yhadik allah
5 Nora
6 Funkrai
7 L’Harka li jeya
8 Guinia
9 Nesraf
5. Nguyen Le - Million Waves
Track List:
01.Mille Vagues
02.Trilogy
03.Be Good
04.Mango Blues
05.Butterflies & Zebras
06.Little Wing
07.El Saola
08.Sledge
09.Moonshine
10.I Feel Good
6. Nguyen Le - Miracles
Track list
01 - Miracles to Illya
02 - (Question Mark)
03 - Willow
04 - The odd game
05 - Saari
06 - 20 Fingers
07 - Cerf volant
08 - Miss One
09 - Pacha
10 - Haiku to Truong Tang
11 - Eyeland
7. Nguyen Le - Tales from Vietnam
Track list
1. The Wind Blew It Away
2. The Black Horse
3. Don't You Go Away My Friend
4. Trong Com-The Rice Drum
5. Hen Ho-Promise Of A Date
6. The Banyan Tree Song
7. Spring Of Life
8. Ting Ning
9. Mangustao Part
10. Mangustao Part
8. Nguyen Le - Three Trios
Track list
01. Three trios - Silk
02. Three trios - Silver
03. Three trios - Sand
04. Dance of the Comet
05. Foow
06. Kinderhund
07. Woof
08. Idoma
09. Le Parfum
10. Blue Monkey
11. Straight No Chaser
9. Nguyen Le - Walking on the Tiger's Tail
Track list
01. Wingless Flight
02. Yielding Water
03. Totsu !
04. Snow on a Flower
05. Jorai
06. Butterfly Dream
07. Walking on the Tiger's Tail
08. Bee
09. Evening Glory
10. Zamora
11. Eventail
Link: Code:
http://www.mediafire.com/?sharekey=d...07060f834199de
Theo hdvietnam.com
Nguyên Lê - Tay Jazz Pháp gốc Việt "dị thường"
Dạng hẹp
